• Giới thiệu: Tây Bắc có một gia vị đặc biệt mà không nơi nào có được, đó là hạt mắc khén. Mắc khén là loài cây mọc khắp nơi trên núi rừng Tây Bắc, hạt cho mùi thơm riêng mà ngây ngất. Gia vị mắc khén không cay như ớt, mà tạo ra vị tê rần rần nơi đầu lưỡi khi nếm. Mắc khén được dùng để tẩm ướp khi nướng thịt lợn, thịt gà, cá, làm thịt khô hay pha đồ chấm
• Sơ chế: Nếu bạn mua mắc khén đã rang, xay sẵn thì chỉ việc sử dụng. Nhưng nếu mua mắc khén thô, còn nguyên hạt thì trước khi sử dụng thì phải nhặt các cành khô, sau đó rang rồi xay hoặc giã nát thành bột min. Không nên rang quá nhiều mà nên rang một chút để sử dụng, hết lại rang tiếp. Các bạn bắc chảo lên đợi cho nóng rồi cho mắc khén vào đảo liên tục, cho nhỏ lửa để không bị cháy. Sau khi rang không nên xay hoặc giã luôn mà để khoảng 30 phút cho nguội hẳn. Bởi vì quả mắc khén nhiều tinh dầu, đem xay khi còn nóng sẽ khó mịn. Chỉ cần xay mịn vừa phải, không cần mịn như hạt tiêu. Người Thái thì thường bỏ cà chùm mắc khén vào trong bếp củi để nướng hoặc cho nắm quả vào trong một chiếc bát con, lấy một viên than củi còn cháy đượm bỏ vào bát lắc đều tay. Khi ngửi thấy hương thơm đặc trưng của mắc khén thì gắp than ra, khẽ thổi cho hết bụi và tàn than rồi lấy chuôi dao giã nhỏ.
• Bảo quản: Bảo quản mắc khén cũng rất đơn giản. Cách bảo quản mắc khén tốt nh ất là phơi khô, cho vào túi. Rang, xay một lượng mắc khén vừa phải rồi cho vào lọ kín. Không nên bỏ mắc khén vào trong tủ lạnh, chỉ cần để ở nơi râm mát là được.
• Sử dụng:  Người dân tộc Thái ở Tây Bắc thường dùng hạt mắc khén làm gia vị tẩm ướp các loại thịt, cá hoặc thức chấm. Có thể điểm qua một số cách sử dụng sau: – Tẩm ướp làm thịt khô: Ở Tây Bắc có rất nhiều các loại thịt khô gác bếp nổi tiếng như thịt trâu, thịt lợn, thịt bò. Những món thịt khô này có mùi vị, hương thơm rất đặc biệt. Cái đặc biệt đó được tạo nên bởi mắc khén. Không có mắc khén thì món ăn này coi như không thành công. – Tẩm ướp làm món nướng: Cùng với thịt khô gác bếp thì các món nướng thơm lừng ở Tây Bắc cũng rất ngon. Người Thái thường dùng mắc khén ướp với các loại thịt, cá cho kĩ rồi mới nướng trên than hoa. Như vậy thịt, cá vừa không bị tanh mà còn có mùi thơm rất đặc trưng. – Món rán: Trước khi rán, đem thịt cá ướp với bột mắc khén cho thật ngấm thì đảm bảo thơm ngon khó cưỡng, không có loại gia vị nào thay thế được – Làm thức chấm: Đơn giản nh ất đó là dùng một chút mắc khén đã xay vào bát nước mắm, chấm gì cũng sẽ thấy ngon. Còn nếu bạn muốn pha bát nước chấm như người Tây Bắc thì dùng mắc khén, hạt dổi, ớt giã nát, pha thêm chút nước thế là đã có bát nước chấm cực ngon, mang đậm hương vị núi rừng. Cầu kì hơn một chút, đó là chẳm chéo, món chấm được cho là tinh túy nh ất của ẩm thực Tây Bắc. Chẳm chéo của người Thái có vô vàn loại, mỗi món ăn lại tương ứng với một loại chẳm chéo. Để có bát chẳm chéo cơ bản nh ất cần có mắc khén, hạt dổi, ớt tươi, gừng, tỏi cùng với một số loại rau thơm giã nát. Chú ý khi dùng mắc khén để chế biến món ăn, không nên cho nhiều quá sẽ khiến món ăn bị đắng.
•