Giáo Trình Các Lí Thuyết Phát Triển Tâm Lí Người

"Khoa học khẳng định sự phát triển của mình bằng các học thuyết. Toán học sở dĩ khẳng định được mình là nhờ những định lí đã được hình thức hoá;Thiên văn học hiện đại được mọi người biết đến nhờ các học thuyết của Copernicus, Newton...; Vật lí học hiện đại phân biệt với Vật lí học cổ điển nhờ thuyết tương đối của Einstein và thuyết Cơ lượng tử... Cũng như mọi khoa học khác, Tâm lí học trở thành khoa học ngày càng vững mạnh là nhờ các học thuyết của mình. Thậm chí, trong hệ thống khoa học, có học thuyết tâm lí được sánh ngang với thuyết Thiên văn của Copernicus, thuyết Tiến hoá muôn loài của Darwin. Qua thử thách của thời gian, nhiều học thuyết tâm lí đã được kiểm chứng, trở thành tri thức cơ bản của nhân loại, cần được truyền bá rộng rãi trong trường học và trong xã hội giống như các học thuyết lớn của nhiều lĩnh vực khoa học khác. Trên thực tế, từ lâu, các lí thuyết phát triển tâm lý người đã trở thành học phần bắt buộc trong chương trình đào tạo Thạc sĩ ngành Tâm lý học của nhiều cơ sở đào tạo ở nước ta. Ngoài ra, các lí thuyết còn được đề cập ở mức độ khác nhau trong các chương trình đào tạo giáo viên, cán bộ sức khoẻ, hoạt động xã hội, quản lý nhân sự, văn học nghệ thuật... Nhu cầu hiểu biết các lí thuyết phát triển tâm lí người trở thành phổ biến, mang tính xã hội. Trong khi đó, các tài liệu học tập và nghiên cứu về các lí thuyết phát triển tâm lý người còn rất hạn chế, ngoại trừ một vài chuyên khảo và tài liệu về lịch sử tâm lí học. Điều này gây khó khăn không nhỏ đối với nhà nghiên cứu, giảng viên, học viên, sinh viên trong nghiên cứu và học tập lĩnh vực này. Từ thực tiễn trên, chúng tôi tổ chức biên soạn giáo trình Các lí thuyết phát triển tâm lí người. Từ khi là ngành khoa học độc lập đến nay, Tâm lí học đã hình thành nhiều hệ thống lí thuyết đan xen vào nhau, phản ánh nhiều góc độ khác nhau về bản chất và sự phát triển tâm lí cá nhân. Trong số đó, có những lí thuyết rất đồ sộ, là trụ cột, là cứu cánh của Tâm lí học. Trong khuôn khổ của giáo trình, không thể đề cập hết các lí thuyết hiện có, chỉ giới hạn bốn hệ thống phổ biến: Tâm lí học phát sinh nhận thức, Tâm lí học phân tâm, Tâm lí học hành vi và Tâm lí học hoạt động. Đây là những hệ thống lí thuyết trụ cột và hiện đại trong hệ thống Tâm lí học thế kỉ XX, đặc biệt trong lĩnh vực Tâm lí học phát triển. Nếu thiếu một trong bốn hệ thống này thì bức tranh về sự phát triển tâm lý người sẽ bị méo mó, phiến diện và không sâu sắc. Vì vậy, bất kì ai, muốn học tập và nghiên cứu về sự phát triển tâm lí người “buộc” phải hiểu các lí thuyết trên. Điểm nổi bật là mỗi hệ thống lí thuyết được đề cập trong giáo trình có cách tiếp cận đối tượng và phương pháp luận nghiên cứu riêng. Vì vậy, nếu quy chiếu từng hệ thống lí thuyết với những vấn đề bản chất của sự phát triển người sẽ dễ cảm nhận về sự phiến diện, cực đoan của hệ thống lí thuyết đó. Nhưng với tư duy hiện đại – tư duy hệ thống, nhìn toàn cảnh các hệ thống lí thuyết trong một tổng thể, ta sẽ có bức tranh đa diện, đầy thú vị về sự phát triển tâm lí cá nhân, do các lí thuyết đó mang lại. Vì vậy, ngoài việc đề cập tới các lí thuyết, giáo trình dành chương mở đầu có tính đặt vấn đề cho việc nghiên cứu, học tập và ứng dụng các lí thuyết, phù hợp với tri thức khoa học hiện đại. "