Chẳm Chéo 03 Lọ

Chẳm chéo, cái tên của một món quà rất phổ biến khi gia đình có người đi lên Tây Bắc. Chẳm chéo là một loại thức chấm của núi rừng và càng ngày càng được nhiều người biết đến. Tuy nhiên, người ta mới chỉ biết đến tên gọi, những cách dùng sơ khai nhất chứ chưa thực sự hiểu rõ về thức chấm nổi tiếng này.

Chẳm chéo là gì?

Để hiểu về loại gia vị này, đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về nguồn gốc tên gọi của nó.

Chẳm là gì?

Trong tiếng Thái thì Chẳm có nghĩa là thức chấm. Giống như người đồng bằng, mỗi món ăn lại có thức chấm khác nhau và vì vậy mà có rất nhiều loại chẳm khác nhau đi kèm với những món ăn khác nhau.

Cách người dân tộc làm chẳm cũng như cách người xuôi pha nước chấm hay đồ chấm vậy. Có nhiều cách, kết hợp nhiều loại gia vị, thành phần và tỷ lệ khác nhau để tạo ra những loại đồ chấm khác nhau.

Những nguyên liệu dùng để pha chế Chẳm đều là những loại gia vị, thực phẩm có sẵn ở vùng núi như hạt mắc khén, hạt dổi, các loại rau thơm….

Muối Chẳm chéo là gì?

Chẳm chéo là một loại chẳm. Chắc chắn rồi, nhưng chúng tôi mạn phép chia nó thành 2 loại. Một loại là đúng vị, đúng chất Tây Bắc, chúng tôi hay gọi là “chẳm chéo ướt”, còn loại thứ 2 chúng tôi tạm gọi là loại khô

Chẳm chéo ướt

Đây đích thực là món chẳm chéo của đồng bào dân tộc Tây Bắc. Cũng giống như nước chấm nem, chấm bún chả ở đồng bằng, người ta chỉ pha chế khi cần dùng chứ không pha sẵn để dùng dần.

Món chẩm chéo ướt

Nguyên liệu làm toàn bộ là nguyên liệu tươi, được giã lẫn với nhau để tạo thành thứ đồ chấm đậm chất núi rừng (cách làm chẩm chéo chúng tôi sẽ hướng dẫn ở cuối bài). Chính vì vậy mà loại này không có trên thị trường (cũng như các bạn không thể mua được nước chấm nem trên thị trường) mà chỉ có cách làm và sẽ pha chế khi có nhu cầu sử dụng.

Chẳm chéo khô

Đây là loại được bán trên thị trường và cũng là sản phẩm đưa cái tên Chẳm Chéo đi khắp mọi miền đất nước. Hiện cửa hàng cũng đang cung cấpvới giá 30.000 đồng/lọ (chưa bao gồm chi phí vận chuyển).

Thực ra với người dân tộc Tây Bắc, đây chỉ là một loại chẳm. Vì chẩm chéo phải có rau thơm để tạo mùi nhưng loại này thì không. Loại chẳm này được làm từ các nguyên liệu khô bao gồm muối, ớt khô, bột hạt mắc khén, hạt dổi, đường, xả….

Với những người kỹ tính sẽ nói đây là hàng nhái và mặt hàng này không được phép mang tên là chẳm chéo. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của chúng tôi thì nó cũng chỉ là cái tên, mà lại là cái tên khá phổ biến rồi.

Chẳm chéo khô

Việc tên gọi không quá quan trọng, quan trọng là sản phẩm vẫn mang hương vị núi rừng và nguyên liệu 100% là gia vị Tây Bắc.

Sản phẩm có ưu điểm là có thể bảo quản được lâu, sử dụng hằng ngày, không mất công, thời gian pha chế. Những đặc điểm này giúp sản phẩm đến tay người tiêu dùng trên khắp cả nước.

Về chất lượng thì chắc chắn là phải ngon, phải đặc biệt thì sau bao nhiêu năm nó vẫn được người ta yêu mến, tìm mua và tiêu dùng. Có chăng chỉ là nó khác so với Chẳm chéo ướt mà thôi.

Cách làm chẩm chéo

Như đã nói ở trên, cách làm chẩm chéo cũng như pha chế nước mắm chấm nem. Chính vì vậy chúng tôi chỉ cung cấp về thành phần và cách làm chẩm chéo, còn tỷ lệ từng loại thì tùy vào khẩu vị của các gia đình mà cho nhiều hay ít. Tỷ lệ chúng tôi đưa ra chỉ mang tính chất tham khảo.

Cách chọn nguyên liệu làm chẩm chéo

Cách làm chẩm chéo thực ra không khó, chỉ cần đầu đủ gia vị và tỷ lệ phù hợp với thói quen ăn uống là có thể làm tốt. Nguyên liệu bao gồm:

Nguyên liệu làm chẩm chéo

Ớt tươi: 1 quả nhỏ

Tỏi: 1 nhánh to hoặc 3 – 4 nhánh nhỏ

Củ sả: 1 củ

Gừng: 1 lát mỏng thiết diện chỉ to như ngón tay cái hoặc nhỏ hơn

Rau thơm: rau mùi, rau húng bạc hà, rau mùi tàu (mỗi thứ 4 đến 6 nhánh)

Muối hoặc bột canh

Hạt dổi: 1 hạt (đã nướng qua – không cần xay nhỏ)

Hạt mắc khén: khoảng 1 thìa cafe (đã rang qua hoặc sơ chế thành dạng bột)

Cách làm chẩm chéo và cách dùng

Với tất cả các nguyên liệu ở trên, sau khi rửa sạch thì ta tiến hành giã nhỏ. Gừng và ớt có thể cắt hoặc thái nhỏ trước khi giã để lúc giã nhanh nát. Hạt dổi có thể xay nhỏ ra trước khi cho vào.

Chỉ nên làm một lượng vừa đủ để ăn do nguyên liệu đa số là tươi nên dù có bảo quản tủ lạnh cũng không được lâu.

Nếu sử dụng thường xuyên có thể làm 1 mẻ đủ dùng cho khoảng 3 đến 4 ngày. Sau khi làm thì bảo quản trong tủ lạnh, trước khi dùng nên cho vào lò vi sóng để hâm nóng.

Món chẳm chéo có thể dùng chấ m các món ăn luộc, nướng, chấm hoa quả… Tuy nhiên tùy vào khẩu vị mỗi người mà có cách sử dụng để cảm thấy ngon miệng nhất.

Trong khi sử dụng, nếu cay quá có thể bỏ bớt gừng, ớt. Muối chẳm chéo phải có vị thơm của hạt dổi và hạt mắc khén, nếu cảm thấy mùi vị chưa đạt có thể cho thêm vào những lần sau.

Muối Chẳm chéo khô có mấy loại

Người ta hay nói muối chẳm chéo có 2 loại đó là muối chẩm chéo Điện Biên và muối Chẩm chéo Sơn La. Tuy nhiên, thực tếmuối chẩm chéo Sơn La và muối chẩm chéo Điện Biên đều được pha chế theo cùng một cách và có hương vị tương đồng như nhau.

Chính vì vậy, khi mua muối chẳm chéo, bạn cũng không cần phải quá bận tâm đến vấn đề này.